Voorbij het patroon groeien

Deze boom vertelt ons hoe je dat kan doen: voorbij een patroon groeien.

En waarom zou je dat willen? Voorbij een patroon groeien? Soms zijn patronen na verloop van tijd niet meer behulpzaam voor wat je wilt in je leven, je relatie, je werk, je team of zelfs je land.

Een patroon is taai. Als je nog taaier wilt zijn dan het patroon om het om te buigen, dan beland je uiteindelijk in frustratie en onmacht. Ik heb het vaak geprobeerd.

Als je sterker wilt zijn dan het patroon, zodat je het kunt breken, dan krijg je het patroon als een boemerang in je nek terug. Ook dat heb ik indertijd samen met mijn broer en zus geprobeerd na de vechtscheiding van onze ouders. Een patroon is een keer of vijf sterker dan wij zijn, dus om het te breken……pffff, dat vraagt al gauw de kracht van oorlog met het risico dat er meer kapot gaat dan je lief is.

En gewoon negeren? Doen alsof het er niet is en hopen dat het vanzelf verdwijnt? Patronen zijn er juist om continuïteit en stabiliteit te waarborgen, dus het patroon vaart er wel bij als je het negeert.

Wat dan?

Er is een alternatief. Nog steeds een niet heel makkelijk pad, maar zeker een begaanbaar pad. We noemen dat pad: ‘voorbij het patroon groeien’.

Hoe dat gaat?

Het begint met de symptomen niet meer te negeren maar onder ogen te zien. Kom ik vaak over als arrogant? Ben ik vaak moe en uitgeput? Hebben we steeds strijd in ons team?

Daarna komt het herkennen van het patroon dat met het gedragsymptoom verbonden is.

Voel ik me altijd beter dan anderen? Neem ik automatisch werk op m’n schouder waar ik (vaak achteraf) helemaal geen zin in heb? Verdedigt ieder van ons haar of zijn vakdiscipline in ons team?

Als je wilt kun je het patroon benoemen, een naam geven. Soms helpt een label, maar kijk uit dat je het patroon daarmee juist niet vast zit. In onze voorbeelden zou het om de volgende patronen kunnen gaan: parentificering, andermans opgave vervullen en identificatie.

Dan wil een patroon graag erkend en aanvaard worden. Het bestaat. Het is er. Liefst wordt een patroon erkend zonder oordeel of schuld.

Als je houdt van graven (maar dat hoeft niet als je voorbij een patroon wilt groeien), dan kun je zoeken naar de oorzaken van het patroon. Waar was het een antwoord op? In onze voorbeelden: ‘Wij vonden het onderwijssysteem niet deugen dus maakten wij wat beters en voelden ons ook beter’. ‘Als heel jong kind al had ik het gevoel dat ik het gezin bij elkaar moest houden omdat onze moeder bedlegerig was. Dus neem ik makkelijk taken op me die eigenlijk niet de mijne zijn, maar wel als de mijne voelen.’ ‘In ons multidisciplinaire team worden de vakgebieden fysiotherapie en kraamzorg niet genoeg gehoord, en kom je aan m’n vakgebied, dan kom je aan mij.’

Goed nieuws! Om voorbij het patroon te groeien hoef je niet de oorzaken te weten. Soms liggen de oorzaken zo diep of ver verborgen dat ze niet te achterhalen zijn. Om voorbij een patroon te groeien doe je als deze boom. Je neemt alle uitersten van het patroon in je op, als deel van jezelf of jullie zelf. Ook de onaangename delen.

In ons eerste voorbeeld van parentificering: Als ik me beter voel dan anderen, dan is er ook een deel in mij dat zich minder, kleiner of nietswaardiger voelt. Misschien niet in mij, maar dan wel in ons systeem. En als het in ons systeem zit, zit het toch ook in mij. En dan gaat het erom dat ik beide uitersten heel erg in mij erken. Zowel het gevoel van kleiner, er niet toe doen, als het gevoel van groter en beter zijn. Eventueel zoek je voor beide uitersten symbolen en draag die een tijd bij je. Totdat ze, zonder oordeel, een deel van je zijn geworden.

Dat neemt tijd.

Gun het ook die tijd. Zelfs als dat twee jaar duurt. Het patroon is daarmee niet weg, net als het bordje waar de boom omheen groeit. Maar het patroon hindert je niet meer in je groei, ontwikkeling, leven en werk. En met de nieuw gewonnen ruimte en vrijheid kun je veel doen.